همواره افرادی را دیده ایم که توانایی خیلی زیادی در به خاطر سپردن فرمول های سخت؛ مسیرهای طولانی؛ اعداد بزرگ و حتی نقشه گنج را دارند؛ آیا این یک مهارت کسب کردنی است یا یک توانایی ذاتی؟ در جواب فقط می توان گفت که همه چیز مربوط به دوران کودکی است. در ادامه برای تقویت حافظه کودکان 8 راهکار برتر را ارائه خواهیم داد که با بکارگیری آنها، فرزندانمان از حافظه قوی­تری برخوردار خواهند شد.

1- کاهش استرس

زمانی که کودک دچار استرس یا فشار عصبی باشد مغز اطلاعات را به بخش واکنشی خود می‌فرستد و از حرکت جریان سیال اطلاعات به بخش جلویی مغز (یعنی ناحیه‌ای از مغز که حافظه بلندمدت در آن شکل می‌گیرد ) جلوگیری می‌شود. پس نمیتوان از کودک توقع داشت که مطلبی را که آموخته مدت زمان زیادی در خاطر حفظ کند. در بررسی این مساله در کودکان باید بدانیم که اغلب آنها مهارت دور کردن استرس از خود را کسب نکرده اند؛ پس ما باید این مطلب را در نظر گرفته و برای کاهش استرس آنها قبل از آموزش تدابیری بیاندیشیم. از جمله این روش­ها می­توان به پخش موسیقی کودکانه و شاد؛ بازی­های ساده با توپ؛ تعریف کردن لطیفه های خنده­دار و …اشاره کرد. با از بین رفتن استرس و فشار روانی ظرفیت مغز کودکان برای پذیرش و حفظ اطلاعات افزایش می‌یابد و حافظه به شکل قابل ملاحظه‌ای تقویت می‌شود.

2- برانگیختن کنجکاوی کودک 

کنجکاوی فیلترهای حسی مغز را برای تمرکز و توجه بیشتر باز می‌کند. سعی کنید با جلب توجه کودکان و تحریک شاخک‌های حسی و پرسش‌گری در آنها مطالب آموزشی را در حافظه بلند‌مدت‌شان ثبت کنید.

به این ترتیب عمل کنید که قبل از مطرح کردن موضوع خاص؛ برای افزایش ظرفیت و قدرت یاددگیری؛ آموزش را با مطرح کردن یک معما شروع کنید و در ادامه نیز گام به گام با طرح معماهای جدید به موضوع هدف برسید. در این کار می توانید از ابزارهای آموزشی مانند پوسترها و فیلم­ها و عکس­های خاطره انگیز و … نیز استفاده کنید.

3- ارتباط گرفتن با دنیای رنگها

مغز در هر ثانیه در معرض حجم بسیار زیادی از اطلاعات قرار می­گیرد ولی تنها حجم کوچکی از آن­ها گزینش می­شوند و اجازه ورود می­یابند؛ جالب است بدانید رنگ­ها از معدود راه‌یافتگانی هستند که حسگرهای مغزی نسبت به آنها واکنش شدیدی نشان می‌دهند؛ پس ما می توانیم از این ویژگی استفاده کنیم و اطلاعات را با بهره‌گیری از رنگ‌های مختلف در وسایل و محیط کودکان به شکل رمزدار در حافظه آنها پررنگ کنیم. مغز کودکان ، با کمک رنگ‌ها به سرنخ‌هایی برای به یاد آوردن اطلاعات موجود در حافظه دست پیدا می­کند. پس  استفاده از تصاویر رنگی، اجسام و وسایل رنگی مانند: دفترچه، مداد و… تحریک‌پذیری مغز و تقویت مغز و حافظه کودکان را به همراه خواهد داشت.

4- ابتکار در آموزش

با ایجاد خلاقیت و کارهای جدید و متنوع میتوانید فرایند مغزی به خاطر سپاری را به شدت تسریع کنید قبل از شروع مطالعه یا یادگیری، برای کودکان خود خلاقیت و تنوع ایجاد کنید. نمونه هایی که می توان برای ایجاد تنوع در بحث یادگیری آورد عبارتند از : استفاده از انیمیشن های کوتاه؛ برگزاری برخی از کلاس­ها در طبیعت؛ آموزش با کمک شعر و … . استفاده از این ابزار به شدت ذهن کودک را آماده پذیرش و حفظ اطلاعات می­کند.

5- برداشت های آزاد کودکان

به کودک اجازه دهید که بعد از یادگرفتن مطالب انها را در ذهنش تحلیل کند ؛ برداشت آزاد داشته باشد؛ نسبت به مسائل کنجکاو باشد و سوالات خود را مطرح کند تا با این پرسش ها به نتایج درست تری از موضوعات مختلف برسد. با این کار هم قدرت خلاقیت کودک را پرورش داده اید و هم به ذهن او کمک می کنید تا وسیعتر به مسائل نگاه کرده و تحلیل کند. هر کودک دریافت مخصوصی از اطلاعات دارد و با امکانات ذهنی و استعدادهای مخصوص به خودش می‌آموزد. آموزش باید به گونه ای باشد که ذهن کودک را به روشی خاص محصور نکند.

6- ساختن پل ارتباطی در حافظه

مغز اطلاعات را در مدتی کمتر از یک دقیقه در حافظه کوتاه‌مدت نگه می‌دارد. یکی از راه­های اساسی برای ماندگار شدن اطلاعات در مغز برقرار کردن ارتباط بین اطلاعات قدیمی و اطلاعات دریافتی جدید است. به بیان بهتر اطلاعاتی در مغز ثبت می‌شوند که با مغز پیوندهای معنایی پیدا کنند و نهایتا اطلاعات به حافظه بلند مدت کوچ می­کنند.پس سعی کنید با ایجاد یک پل میان تجارب گذشته کودکان، دانش قدیم و اطلاعات جدید او را به هم مرتبط کنید.

7- شناخت مدل یادگیری کودک

مدل یادگیری در کودکان متفاوت است. برخی کودکان دیداری؛ برخی شنیداری ؛ برخی بساوایی (جنبشی) و برخی نوشتاری (خوانداری)هستند.

دیداری: کودک دیداری، زمانی مطالب را خوب یاد می­گیرد که به صورت شکل؛ نقاشی؛ عکس و … نمایش داده شده باشند.

شنیداری: کودک شنیداری، ترجیح می‌دهد مطالب به صورت شنیداری آموزش داده شوند. بهترین حالت یادگیری برای این کودکان زمانی است که مطالب در یک بحث گروهی به آنها آموزش داده شود. همچنین شنیدن صدای خودش که یادگرفته هایش را تکرار می­کند در یادگیری کودک می تواند موثر باشد.

بساوایی (جنبشی): کودک آموزش عملی را ترجیح میدهد. او دوست دارد از دست‌هایش کمک بگیرد و بتواند اشیا را لمس کند.

نوشتاری ( خوانداری) : این نوع مربوط به کودکانی است که توانایی نوشتن دارند آنها از تکنیک تکرار کلمات و نوشتن بهره می‌جویند؛ که این روش به وضوح با سبک‌های دیداری و شنیداری هم‌پوشانی دارد. معمولاً فردی که این روش را ترجیح می‌دهد از طریق یادداشت‌برداری می‌آموزد.

با در نظر گرفتن مدل یادگیری هر کودک می‌توان از ابزارهایی مانند بازیهای فکری، موسیقی، اشکال، حرکات موزون و متحرک، کتاب‌های مصور و… کمک گرفت. فقط باید دقت کرد یادگیری کودک در چه دسته‌ای از مدل‌های یادگیری قرار دارد. 

8- تکرار و تثبیت

اطلاعاتی که هر فرد از طریق هر کدام از حواس پنجگانه دریافت می‌کند در قسمت مختص به همان حس در مغز ثبت می‌شود. برای آموزش کودکان باید تلاش کنید تا تمام این حواس را به جنب‌و‌جوش و دقت وادارید. فعالیت‌های مختلف موجب می‌شوند مغز اطلاعات کسب شده از تحریک هر حس را در بخش‌های گوناگون ذخیره کند، در این صورت مغز کودک؛ مسیر چندشاخه به سمت حافظه می‌سازد که کار ذخیره سازی و بازیابی اطلاعات را مؤثرتر و سریع‌تر می‌کند. این مدارهای ارتباطی شکل گرفته که به اطلاعات موجود در حافظه می‌رسند، با تکرار و تمرین بیشتر، قوی‌تر می‌شوند. پس بهره‌گیری از حواس مختلف و تکرار باعث تثبیت اطلاعات در حافظه و تقویت حافظه کودکان می‌شود. 

 نتیجه گیری 

تقویت حافظه کودکان تاثیر زیادی در یادگیری و سرعت انتقال آموخته ها و نیز افزایش اعتماد به نفس آنها دارد. با توجه به موارد عنوان شده در متن می‌توان گام‌های مؤثری در این راه برداشت.

آموزش را می­توان لذت بخش کرد با شناخت درست از مهارت های کودکان و ابزارها. 

مجله کودک توتوتین